Het lichaam weet

Het lichaam weet…

Jouw lichaam laat je dagelijks dingen ervaren. Veel leiders zien echter hun lichaam als ding in plaats van een onderdeel van henzelf. Je hoort uitspraken: mijn rug werkt niet mee, mijn knie doet moeilijk. Ze vergeten dat die rug of knie henzelf betreft. Leiding geven is meer dan je alleen hoofd gebruiken, denken en plannen. Vaardigheden die in onze Westerse wereld steeds meer leidend zijn geworden. Juist daardoor lopen veel leiders vast in werk. Hieronder leg ik uit waardoor dat komt.

Bron van kennis

Filosoof Maurice Merleau Ponty heeft dit 100 jaar geleden al beschreven. “Het lichaam is een bron van kennis, die we veronachtzamen” In zijn proefschrift, Fenomenologie van de waarneming, beschrijft hij het lichaam zoals wij dat ervaren, het is meer dan een mechanisme. Natuurlijk kun je het bestuderen, bijvoorbeeld bij anatomie, of eraan sleutelen zoals een arts, maar dat is altijd maar één kant.

De andere kant: ons lichaam laat ons de wereld ervaren via onze zintuigen. We voelen de wind of zon op ons gezicht, horen het ruisen van bladeren of het lawaai van verkeer. Je ervaart je lichaam van binnenuit. Het geeft allerlei signalen bij spanning of psychische pijn die we al of niet bewust ervaren. Hoofdpijn, stijve schouder, etc.

Samenwerken

In plaats lichaam en hoofd tegenover elkaar te stellen, moeten we ze samenbrengen. We kunnen ons nooit volledig losmaken van ons lichaam. Er is een ‘absoluut weten’ van je lichaam, het heeft een soort intern zintuig. Zonder na te denken, weet je waar je voeten zich bevinden als je de trap oploopt, je handen pakken gedachteloos een glas. Deze motorische eenheid noemt Merleau-Ponty het ‘lichaamsschema.’

Dit schema heeft consequenties voor ons denken, want voordat we denken, neemt het lichaam (onbewust) al waar. Je voet- en kuitspieren spannen zich aan als de weg hobbelig is, of voor een spannend overleg. Bij kou krijg je vanzelf kippenvel, je hartslag verhoogt bij spanning. Onbewust heb je last van weinig licht, of zuurstof in een ruimte. Iedereen heeft een lichamelijke kennis van zijn omgeving. Daarom moet je het lichaam niet tegenover het hoofd plaatsen – die twee gaan juist samen!

Het zwijgend denken

Je lichaam lijkt soms onafhankelijk van je “denkende ik” een eigen leven te leiden. De trap oplopen, autorijden, ons lijf heeft die bewegingen eigen gemaakt door training en herhaling. Wanneer je autorijdt, handelt je lichaam autonoom. Je handen bewegen het stuur met de bocht mee, ze weten al waar ze naartoe moeten, voordat je dit bedenkt. Je ‘denkt’ met je handen. Sterker nog: als je te zeer ‘bewust denkt’ tijdens het autorijden aan alle handelingen, verstoort het jouw natuurlijke patroon. Maak je fouten.

Jouw lichaam weet dus van alles over de wereld, waarvan jij je als denkend wezen, niet bewust bent. Merleau-Ponty noemt deze kennis van zintuigen en ledematen ook wel ‘het zwijgende denken’. Volgens hem is het lichaam altijd gericht op zijn omgeving. Daarom is het zo jammer dat veel leiders deze extra raadgever niet gebruiken in hun omgeving op het werk. Of zelfs uit hebben gezet, omdat ze bepaalde dingen niet willen voelen of ervaren.

Hoofdbrekens

Zo ook Harald, ICT-manager. De vele projecten en opdrachtgevers hadden hem uitgeput. Zo wilde hij niet verder. Nachten brak hij zijn hoofd hoe het anders kon. In zijn bedrijf waren denken en rationaliteit leidend, maar die brachten hem niet verder. Na de eerste buitensessie en oefeningen om hem weer met zijn lichaam in contact te brengen, besefte hij dat hij voornamelijk in zijn hoofd “leefde”. Daar de oplossingen zocht…en zich eigenlijk niet bewust was dat zijn lichaam hem ook dingen kon vertellen.

Hij had allerlei signalen genegeerd. De spanning die hij vanaf het begin voelde bij dat ene project, dat later ook faliekant misliep. Het vreemde gevoel dat hij bij die ene medewerker had. We onderzochten diverse situaties en steeds bleek dat hij diep van binnen zaken al lang “wist” of aanvoelde. Maar er niet op durfde te acteren. Ja, het lichaam weet….

Bij een bepaalde situatie raakte hij enorm ontroerd. Het raakte hem enorm dat hij zijn lichaam, en hiermee zichzelf niet serieus had genomen. Hoe lang was zijn lichaam al niet ondergeschikt aan zijn hoofd? Had hij zichzelf tekortgedaan?

Goed in je vel

Harald ontdekte in latere sessies dat zijn lichaam hem zoveel meer kon vertellen. In het begin was het leren om het te voelen, ernaar te luisteren. Oude blokkades verhinderden dat. Gedachtes dat alles verklaarbaar moest zijn. Dat collega`s hem raar zouden vinden. Of gewoon niet weten hoe of waarnaar hij luisteren moest. Door regelmatig thuis en op het werk te oefenen ontstond er een nieuwe balans tussen zijn hoofd en lichaam.

Harald zag zichzelf als rationeel, nuchter en niet zo zweverig. Maar hij ontdekte door deze nieuwe balans, zich beter ging voelen. Het concreet bezig zijn met die zintuigen hielp hem.
Hij voelt zich nu meer ontspannen. Voorkomt zaken, stelt vragen of bouwt zekerheden in bij projecten, waarbij zijn lichaam “nee” aangeeft. Hiermee was een bepaald project zelfs eerder klaar en werd met een ander gestopt. Wat hem waardering van zijn baas opleverde. Ja, Harald zit weer goed in zijn vel! En dat merken zijn medewerkers ook, de sfeer is beter. Zelfs thuis heeft hij meer tijd voor zijn gezin.

Natuurlijk leiden

Wil jij ook meer ervaren wat je lichaam je te vertellen heeft? Hoe je hoofd en lichaam samen laat werken? Want pas dan komt jouw oorspronkelijke levenskracht vrij. Is er een essentieel evenwicht tussen denken, voelen en doen. Dat uit zich in assertiviteit, authenticiteit en autonomie: de basis van het natuurlijk leiderschap. Dat werkt in je dagelijks leven beter en het is beslissend in werksituaties waar jouw leiderschap wordt gevraagd.

Ik ga graag met je op pad om je dit te leren.

Bel voor een gratis gesprek om te kijken hoe ik je kan helpen

Informatie leiderschap-scan

Natuurlijke groet,

Lia