Hoe vaak zie je niet dat een team een slecht besluit neemt omdat niemand er tegenin durft te gaan? De sociale druk zorgt dat mensen zich niet uitspreken. Hoe vaak zet jij jouw tegengestelde overtuiging en mening opzij in een vergadering omdat je de harmonie niet wilt verstoren? Hoe vaak denk je: laat maar zitten, blijkbaar ben ik de enige die er zo over denkt? Bezwijken onder sociale druk, het komt vaak voor.
Als natuurlijk leider bezwijk je hier niet onder, dat vraagt om lef en zelfvertrouwen. Als je startend leider bent of je onzeker voelt, is dat vaak nog lastig. Daarom is het werken aan dat (zelf-) vertrouwen in je organisatie zo belangrijk. Daarmee haal je het leiderschap in jezelf en anderen naar boven.
Kuddegedrag
Mensen zijn kuddedieren. In de oertijd was het belangrijk om bij de groep te horen, want daar zocht je samen voedsel, warmte en bescherming. Alleen liep je veel meer gevaar. Die basisbehoefte is nog steeds aanwezig. Al gaat het nu over sociale warmte en bescherming voelen. Die behoefte leidt er toe dat mensen zich aanpassen aan het groepsgedrag. Soms wordt een individu met een andere mening of ander gedrag uit de groep verstoten. Dat voelt onveilig en is de reden dat individuen zich aanpassen en dat zich in een team bepaalde patronen ontwikkelen.
Angst voor afwijzing
Mensen vertonen kuddegedrag uit angst voor afwijzing. Ze kiezen voor veiligheid. Of dat een karaktertrek is of een bewuste keuze kun je je afvragen. In elk geval speelt je omgeving daarbij een grote rol. In een onveilige situatie ontstaat meer kuddegedrag. Hoe meer veiligheid en geborgenheid mensen zoeken, hoe meer ze geneigd zijn zich te conformeren. Dan ontstaat groepsdenken. Bij kuddegedrag bestaat het gevaar dat er besluiten worden genomen waarvan iedereen weet dat ze niet werken, en dat er dus geld, tijd en energie wordt verspild, en niemand wat zegt.
Dat gebeurt zowel in werk- als privésituaties. Er zijn medewerkers die van hun omgeving niet de ruimte krijgen of voelen om hun leiderschap te tonen. Daardoor conformeren ze zich aan het beeld dat over hen bestaat. ‘Dat zal ik wel niet kunnen, of die kans krijg ik nooit.’ De vraag is echter of dat beeld klopt.
Bezwijken onder sociale druk?
Het is bekend dat mensen kunnen bezwijken onder grote sociale druk. Ze zeggen of doen dan iets waarvan ze weten dat het niet klopt of iets wat niet goed is voor henzelf of voor het bedrijf. Dit blijkt onder andere uit experimenten naar conformiteit van de psycholoog Solomon Asch. Proefpersonen moesten aangeven welke van vier overduidelijk verschillende lijnen even lang waren. Een aantal acteurs gaf bewust hardop een verkeerd antwoord. Vervolgens gaven veel proefpersonen het foute antwoord. Mensen volgen dus eerder de groep in plaats van hun eigen verstand en gevoel, omdat ze niet de indruk willen geven een andere mening te hebben, slimmer of dommer dan de rest te zijn, etc.
Tegen de sociale druk ingaan?
Sommige leidinggevende weten diep van binnen wel dat het niet klopt, of dat ze meer kunnen en weten. Het ontbreekt hen aan zelfvertrouwen om tegen de groepsgedachte in te gaan of hun talenten te tonen. Zo houden ze zichzelf klein. Een confronterend voorbeeld van kleingehouden worden is de bonsaiboom.
Een bonsai is een gewone eik, die soms eeuwenlang is gesnoeid in een bepaalde vorm. Tijdens de groei is er zodanig gemanipuleerd dat het een miniatuurboom blijft, die prima in je huiskamer op de salontafel past. Je doet echter daarmee de potentie en kiemkracht van een eikel die een eik van 30 meter hoog kan worden, geen recht.
Keuzes maken voor jezelf
Het gaat als natuurlijk leider om keuzes durven maken voor jezelf. Wil jij als bonsai of als grote eik in het leven staan. Blijf je binnen deze organisatie of functie waarin je niet gewaardeerd wordt? Of sla je je vleugels uit? Soms duurt het een tijd voordat je hoofd accepteert wat je intuïtie al lang weet. De realiteit is pijnlijk en hard als je beseft dat je huidige werkplek niet de plek is waar je kunt doorgroeien. Als je dat onder ogen ziet, kan het loslaatproces beginnen. En dat is nodig, want anders raak je geblokkeerd in je eigenheid. Dan loop je het risico de zin van je werk kwijt te raken of in een burn-out te raken.
Voorkom de harde les
Soms is een ‘wedergeboorte’ nodig om ‘jezelf’ te kunnen worden. Een harde levensles, ziekte, een identiteitscrisis of burn-out leert je om die stap te maken. Of je kijkt regelmatig in de spiegel en gaat zonder die grote crisis met jezelf aan de slag. Natuurlijk leiderschap draait om keuzes maken die dicht bij jezelf liggen en doen waar je voor staat. Het gaat erom dat je weet: ‘Wie ben ik echt en waar sta ik voor. Ik ben goed zoals ik ben en hoef me niet te bewijzen of me beter of anders voor te doen.’ De natuurlijk leider is zich bewust van de sociale druk, maar blijft dichtbij zichzelf.
Dan komen je kwaliteiten en talenten het meest tot zijn recht!
Klaar met het bezwijken onder sociale druk?
Echte verandering begint bij jezelf. Wil jij meer (leren) natuurlijk leidinggeven en de sociale druk leren weerstaan? Ik geef regelmatig trainingen en workshops. Hier lees je er meer over.
Natuurlijke groet,
Lia van Loo
