Luisteren klinkt simpel
Toch is het dat niet. Veel leidinggevenden passen het onjuist toe. Omdat ze vooral luisteren of en hoe het antwoord in hun eigen straatje past. Ze horen wat ze willen horen in plaats van te onderzoeken wat de ander precies bedoelt. De luisterthermometer uit het boek Harthorend van Harry van de Pol is een mooie manier om te ontdekken hoe jij luistert. De eerste 3 fases zijn koud. Eigenlijk luister je niet echt.
De koude fases
min 3: luisteren vanuit oordeel.
‘Hij snapt het toch niet, hij is niet belangrijk voor dit project’, etc. Door dit oordeel, luister je niet echt. De bijdrage van de ander neem je niet serieus. Maar ook oordelen over jezelf kunnen in de weg zitten. ‘Ik ben startend leidinggevende. Ik kan dat niet’. Zo neem je jezelf of die ander niet serieus. Je mist zo belangrijke informatie.
min 2: Luisteren vanuit eigen angst-onzekerheid.
Vaak doe je dit vanuit situaties die in je verleden hebt ervaren. “Misschien nemen ze mij niet serieus, als ze maar niet onderuithalen”. Het gevolg is vaak een leidinggevende die anderen onderbreekt, en alleen zijn eigen zegje doet, die zich steeds moet bewijzen. “Ja, dat vind ik ook”. Dat is irritant voor je gesprekspartner. Je bent te druk met jezelf en niet met het verhaal van de ander.
min 1: Luisteren vanuit behoefte:
“Ik wil serieus genomen worden, gehoord worden’. Ook dan ben je als leidinggevende vooral met jezelf bezig. De leidinggevende kan zich vaak met zichtbaar ongeduld inhouden om naar anderen te luisteren. Hij wil vooral zijn eigen verhaal kwijt. Zoekt een bevestiging bij de ander. Dit is weinig effectief.
Hoor jij het verkeer?
Ik doe vaak een luisteroefening in de natuur en vraag ‘wat hoor je dan?’ Het verkeer, de bladeren onder je voeten, vogels? Sommige mensen horen alleen het verkeer en ergeren zich. Het verkeer is slecht (oordeel). Ik wil de vogels horen (behoefte). Die ergernis komt door hun eigen geest. Men interpreteert verkeer als lawaai. Het is beter om zonder oordeel te luisteren en je te concentreren op het luisteren zelf. Zodat er ook geen gedachtes opkomen. Jouw oordeel en behoefte belemmeren je juist, zodat je niet hoort wat er nog meer is.
Ja, er is verkeer. En ook vogels, je eigen ademhaling, de wind, etc. Je kunt oefenen om anders te luisteren, zonder oordeel over jezelf en de situatie. Dat leer ik hen dan. Naarmate je meer oefent, kun je ook andere geluiden onderscheiden, etc. En dat leer ik hen toepassen in hun werk. Hoe kun je die ander echt horen, zonder je ergernis en oordeel.
Luisteren als leidinggevende is vooral aandacht en erkenning geven. Dat lukt niet vanuit je oordeel, angst of eigen behoefte. Want dan zoek je om te ontvangen: de bevestiging van je oordeel, een geruststelling of waar jij behoefte aan hebt. Alleen ontvangen, laat jou en niet die ander groeien. Die ander heeft ook wijsheid in wat hij ziet, hoort en ervaart. Dat erkennen geeft je een completer beeld en daardoor neem je betere besluiten.
De neutrale fase
fase 0 de ruimte geven om te spreken.
De leidinggevende luistert zonder oordeel naar de ander en is beleefd. Hij neemt de gangbare gespreksnormen in acht. Maar als gesprekspartner word je niet actief uitgenodigd verder te praten. De reactie van de leidinggevende is vooral reactief. Bv okay, of mooi. Vaak zegt hij, ik heb toch geluisterd…. Je voelt dat je net getolereerd wordt als spreker. Maar of je boodschap echt is gehoord en ontvangen?
In de volgende warme fases ontstaat er langzaam meer ruimte voor de ander.
De warme fases
plus 1: horen wat de ander zegt.
Je gaat als leidinggevende in op de feitelijke boodschap en reageert hierop. Je laat de ander uitpraten en vraagt toelichting. Je ontvangt informatie en kijkt wat je ermee kunt. Maar de gesprekken houd je het liefst puur zakelijk en kort.
plus 2: proeven van gevoel.
Elk mens heeft gevoelens die een rol spelen als je een verhaal vertelt. Het is belangrijk dat je als leidinggevende daar oog voor hebt. Vindt men het spannend jou iets te vertellen, is men teleurgesteld of blij over een maatregel. Soms zie je gevoel in een gesloten houding, door zuchten of wegkijken. Door de ander uit te nodigen hierover te vertellen, krijg je een beter beeld. Deze leidinggevende neemt de tijd om te luisteren, en komt oprecht en geïnteresseerd. Je krijgt relevante feedback op je verhaal als gesprekspartner. Je wordt als persoon gezien.
plus 3: de ander begrijpen.
Als je weet hoe iemand zich voelt, kun je bepaalde reacties of uitspraken beter begrijpen. Een medewerker die misschien niet de juiste toon gebruikt, kun je ook vragen, wat hem nu zo raakt. Soms blijkt dat iemand zich al langer niet gehoord voelt en steeds harder is gaan roepen in het team. Deze leidinggevende ziet de ander als persoon. Weet anderen over de praatdrempel heen te krijgen. Hij luistert en reageert ontspannen op anderen, vraagt door tot de kern.
plus 4: de ander aanvaarden.
De ander mag zijn eigen mening hebben naast de jouwe. Zijn gevoelens en onhebbelijkheden. Jij wordt daar als leidinggevende niet door bepaald. Dat is wat anders als alles accepteren wat iemand doet of zegt. Als leidinggevende kun je begrijpen dat een bepaalde maatregel niet leuk is voor een medewerker en zijn gezin. Daar mag hij boos en teleurgesteld over zijn. Je voelt de behoeften van anderen aan en neemt de tijd, vraagt verduidelijkingen, geeft feedback en toont betrokkenheid. Het gaat om gelijkwaardigheid in je reactie.
Wat levert luisteren op?
Luisteren en kijken zonder oordeel of angst levert veel op. Je kunt op zo ontdekken wat de ander wil duidelijk maken. De ander krijgt jouw onverdeelde aandacht en zal dat waarderen. Je verbetert de relatie en communicatie met de ander. Tegelijkertijd weet je meer over de inhoud waar het de ander om te doen is. Je kunt daardoor betere besluiten nemen. De werksfeer verbetert onderling.
Als je luistert om erkenning te geven, ontstaat er ruimte waarin dingen gaan veranderen. Dat heb ik nu bij veel leidinggevenden ervaren in mijn trainingen. Niet de ander laten veranderen, maar doordat jij anders luistert, ontstaat er een betere samenwerking.
Wanneer ga jij het proberen?
Ik hoor graag je reacties.
Nog meer luistertips lees je hier
Natuurlijke groet,
Lia
