Natuurvoorbeelden
Als je in de natuur kijkt naar leiderschap, dan zie je vele vormen. De leeuw, waarbij het mannetje veel luiert en de vrouwtjes jagen en de welpen verzorgen. Het matriarchaat bij olifanten, waarbij het oudste vrouwtje de kudde leidt en de mannen alleen rondzwerven en alleen tijdelijk bij de voortplanting een rol spelen. Dichter bij huis de bijenkoningin die volledig dienend is aan de toekomst van de kolonie door haar hele leven eieren te leggen. Ze wordt volledig verzorgd. De vos die in gezinsverband leeft en de ree en het paard juist in een familiegroep. De zwerm spreeuwen en vlucht ganzen waar niemand leidt en er toch een richting en doel worden behaald. Wat is nu het beste?
Geen kompas naar leiderschap
De natuur is geen moreel kompas van wat goed of slecht is. De natuur laat slechts voorbeelden zien van hoe iets werkt, en als iets niet meer werkt, wordt een andere vorm gekozen. Wij mensen zijn van nature kuddedieren en daarom zijn er door de eeuwen heen leidinggevenden geweest van die groepen. Wat weten we eigenlijk van ons menselijk leiderschap, en wat werkt? Wat bekende definities zijn:
Leiderschapsdefinities:
Stoker, hoogleraar Leiderschap van de universiteit Groningen omschrijft leiderschap als het beïnvloeden van het gedrag van (een groep) medewerkers, door een persoon die ten opzichte van die medewerkers een formele positie inneemt. Dit beïnvloeden van gedrag gebeurt door gebruik te maken van bepaalde leiderschapsstijlen, eigenschappen en motieven en door het uitvoeren van verschillende activiteiten.
Goleman, een Amerikaans psycholoog introduceerde het begrip emotionele intelligentie (EQ). Zijn belangrijkste idee is dat de prestaties van werknemers niet alleen afhankelijk zijn van hun IQ, maar vooral van hun vermogen in sociale situaties goed te functioneren. Goede leidinggevenden gebruiken vooral hun EQ om hun doelen te bereiken. Volgens hem zijn goede leidinggevenden effectief omdat zij resonantie creëren, afstemmen op medewerkers. Ze communiceren hun waarden en doelen, waardoor de ander zich prettig voelt. Dat betekent dat je succes als leidinggevende afhangt van je EQ.
Volgens Covey beïnvloeden onze paradigma’s, ons denkschema’s, hoe wij met anderen omgaan. En dat beïnvloedt hoe zij op ons reageren. Daarom moet je volgens hem eerst je eigen karakter, paradigma’s en motieven onderzoeken.
Natuurlijk leiderschap?
Natuurlijk leiders volg je als vanzelf. Ik geloof in het natuurlijk leiderschap en daar zie ik deze drie definities samenkomen. Natuurlijk leiderschap is iets persoonlijks, dat gaat over de ander meenemen in je keuzes, verantwoording nemen en met je visie anderen inspireren. Het gaat over authentiek zijn, iets uitstralen waarvan anderen denken, dat wil ik doen, daar wil ik aan meedoen. Het gaat over iets creëren en een geïnspireerde boodschap geven.
En vooral ‘practice what you preach’.
Het is daarom heel belangrijk om als leider het goede voorbeeld te geven, want daardoor gaan andere mensen jouw voorbeeldgedrag volgen.’
Veranderende mensvisie
Natuurlijk leiderschap heeft te maken met een veranderende mensvisie en maatschappij. Hedendaagse medewerkers laten zich niet meer zomaar vertellen wat er moet. Ze willen zelf meedenken en hun talenten inzetten. Gelijk krijg je niet (meer) omdat je de manager of directeur bent. Autoritair leiderschap lijkt een besmette term geworden, terwijl het zeker op bepaalde momenten zijn waarde heeft. Bij professionals ontstaat steeds vaker het gevoel dat de regels en protocollen losgekoppeld zijn van hun werkpraktijk. Het papierwerk en de processen worden dan leidend in plaats van het werk, waarvoor men ooit gekozen heeft. Dat wringt en vervreemdt.
Inspireren als leider
De hedendaagse medewerker en leider willen juist inspiratie krijgen, ertoe doen en betekenis hebben in hun organisatie. Medewerkers willen niet meer alleen hiërarchisch of gebaseerd op cijfers en tabellen worden aangestuurd. Niet alleen op het rationele en zakelijke deel. De huidige werknemer is meer gericht op het mens-zijn en wil vanuit zijn gevoel en hart werken. Daar horen emoties en waarden bij. Dat vraagt om een ander soort organisatie en ander leiderschap. Dat gaat over passie, vertrouwen, verbinding, openheid en intuïtie. Oude hiërarchische structuren, de top down- en controlemethodes werken dan niet goed meer. Maar wat dan wel? Natuurlijk leiderschap geeft daar volgens mij een mooi antwoord op.
De praktijk voor jou
De manier waarop jij naar anderen kijkt, zowel met je IQ en EQ en hoe je met hen omgaat, bepaalt of je succesvol bent en je doelen bereikt. Het gaat daarbij steeds om sociale groepsprocessen tussen mensen. Afhankelijk van jouw bekwaamheid als leidinggevende kan dat beïnvloeden zowel een positief als negatief resultaat krijgen.
‘People don’t quit jobs, they quit managers’
Dit is een bekende uitspraak vanuit een studie van Harvard. Het is daarom belangrijk dat jij niet de reden bent of misschien wel wordt dat mensen weggaan uit jouw organisatie.
Meer weten?
Hoe werkt dat natuurlijk leiderschap nu in jouw team of organisatie? Wat levert het op?
Ik schreef er een heel Handboek over. En je kunt ook altijd contact opnemen met me om te sparren.
Natuurlijke groet,
Lia van Loo
